فولاد، یکی از پرکاربردترین آلیاژها در صنایع مختلف، انواع و روش‌های مختلفی برای ساخت دارد که فولاد دمشقی یکی از آنهاست. این که چرا به این اسم نامیده شده است، هنوز معلوم نیست. یکی از دلایل آن شاید همین باشد که فولاد دمشقی آن زمان‌ها فقط در دمشق خرید و فروش می‌شده است! به هر حال استفاده از فولاد دمشقی برای ساخت ابزار مختلف به‌ خصوص چاقو مورد توجه قرار گرفت. چاقوی دمشقی معروف‌ترین نوع چاقو است که طرفداران نیز بی شماری دارد.

فولاد دمشقی چیست؟

Damascus steel یا فولاد دمشقی یکی از مشهورترین فولادها است که به دلیل زیبایی ظاهری از این جهت که دارای نوعی الگوی موج دار می‌باشد، مورد توجه بسیاری از صنعتگران قرار گرفته است. فولاد دمشق غیر از زیبایی به علت استحکام، انعطاف پذیری بالا، مقاومت به ضربه و قابلیت تیز بودن بسیار ارزشمند می‌باشد. فولاد دمشقی فرآیند ساخت بسیار دشواری دارد به همین علت در مقایسه با بقیه انواع دیگر فولاد قیمت گرانتری دارد.

انواع فولاد دمشقی

وجه تمایز اصلی فولاد دمشقی در روش تولید آن است که می‌توان در دو نوع خلاصه کرد؛ در این راستا می‌توان از فولاد دمشقی به روش ریخته گری و فولاد دمشقی با الگوی جوش داده شده، نام برد. البته یک سری رمز و رازهایی در مورد چگونگی تولید این نوع فولاد وجود دارد. به این صورت که هنوز کسی به روش اصلی ساخت این نوع فولاد دست نیافته است.

فولاد دمشقی به روش ریخته گری

روش اصلی تولید این فولاد به صورت ناشناخته بوده و تلاش هایی برای کپی کردن و شبیه سازی فولاد دمشقی توسط فعالان این حوزه انجام شده است اما به علت تفاوت در ماده خام اولیه و تفاوت در تکنیک ساخت موفقیت چندانی نداشته است با اینکه بار ها در این زمینه تلاش شده است که روش های ساخت نسخه اصلی را بدست آورند.

فولاد دمشقی از ماده ای به اسم ووتز (wootz) ساخته شده است. ووتز نوعی فولاد است که بیش از دو هزار سال پیش در هند ساخته شده است. ووتز با ذوب شدن آهن و فولاد به همراه ذغال سنگ با حداقل اکسیژن ساخته می شود. در این شرایط فلز کربن را از ذغال سنگ جدا می کنند. ووتز در قرن 3 و4 به عنوان اقلام تجاری در شهر دمشق فروخته شد.

فولاد دمشقی با الگوی جوش داده شده

اگر امروزه برای خرید فولاد دمشقی به بازار بروید صرفا فولادی خریداری کردید که سطح آن دارای الگوی موج دار تیر و روشن است. در اصل این فولاد دمشقی نیست و میتواند با سایش ار بین برود. چاقوهای امروزه از  pattern-welded Damascus steel ساخته می شود و بسیاری از خواص فولاد دمشقی را دار. در این روش آهن و فولاد را در کنارهم قرار داده و به وسیله یک چکش در دمای بالا آن ها را فورج می کنند تا اتصال آن دو برقرار شود. محل اتصال توسط یک فلاکس آب بندی می شود تا از نفوذ اکسیژن جلوگیری شود.

دلیل نام گذاری فولاد دمشقی

تاکنون علت واضحی برای نام گذاری این نوع فولاد ذکر نشده است؛ با این حال، حدس و گمان‌ها به این شرح می‌باشد: شاید این فولاد در دمشق ساخته می‌شده است. یا شاید چون شکل این فولاد بسیار شبیه به نوعی از پارچه‌های دمشق است، این نام را دارد. علت دیگری که آن را متحمل‌تر می‌دانند، خرید و فروش فولاد دمشقی در شهر دمشق است. زیرا شهر دمشق معروف‌ترین محل برای فروش چاقوی دمشقی می‌باشد.

چاقوی دمشقی

چاقوی دمشقی نوعی چاقوی محکم و با طرح‌‌های بسیار زیبا است که به دلیل لایه لایه بودن فولاد شکل می‌گیرند. طرح‌های چاقوی دمشقی به ‌صورت تصادفی و رندوم شکل می‌گیرند و انسان در ایجاد آنها دخیل نیست. این که هر چاقوی دمشقی طرحی متفاوت مثل اثر انگشت داشته باشد وجه تمایز و مزیت چاقوی دمشقی نسبت به سایر چاقوها است. برندگی، انعطاف ‌پذیری تیغه، عمر طولانی و دوام بالای این چاقو از دیگر ویژگی‌های چاقوی دمشقی می‌باشد.